Xavier Senín gaña o Premio Estatal á Obra dun Tradutor de 2020

/en

O tradutor Xavier Senín acaba de ser recoñecido co Premio Estatal á Obra dun Tradutor que cada ano concede o Ministerio de Cultura e Deporte de España. Dende aquí, os nosos máis sinceros e entusiastas parabéns! Senín é un tradutor de dilatada e recoñecida traxectoria, á que agora este premio (o máis prestixioso a nivel estatal, dotado con 20.000 €) lle pon o ramo.

Dende a década de 1980, asinou máis de 150 traducións, case sempre dende o francés; moitas veces -dende 2006- en tándem con Isabel Soto. Que Senín é un valor seguro á hora de trasladar un texto á lingua de noso, é algo que sabemos moi ben quen traballamos neste fascinante eido. Así se explica que o flamante premiado traducise para tantas e tan diversas editoriais, e que en todas elas o estimemos tanto. Sen saírmos do ámbito galego ou en lingua galega, recibiu encargas de Xerais, Galaxia, Edelvives, Kalandraka, Rodeira, Planeta, SM, Everest, Argos Vergara… e nosas, naturalmente.

Súas son, por exemplo, as traducións -dende hai máis dunha década- da arquifamosa serie Astérix, tamén soadas obras de François Bégaudeau, Daniel Pennac, Madame d’Aulnoy, Gérard de Nerval, Daudet… Ou mesmo de Miguel de Cervantes, pois Senín formou parte do grupo de tradución que en 1990 trouxo para o galego O enxeñoso fidalgo don Quixote da Mancha. Íntimo amigo da escritora María Victoria Moreno, foi o tradutor do seu libro en castelán de 1969 Alcores de Donalvar, que se publicaría en 2009 co título Onde o aire non era brisa.

Xavier é, para Hugin e Munin, o 3º tradutor máis prolífico, cun total de 9 obras: dende a primeira, Locus Solus, de Raymond Roussel (en tradución conxunta con I. Soto), publicada no verán de 2012, até as dúas últimas, Ourika, de Claire de Duras, e O home das bonecas, de Jean-Louis Renaud, publicadas ambas as dúas na colección “Vólvense os paxaros contra as escopetas”. Entremedias, clásicos como A peste, de Albert Camus, ou obras contemporáneas como Unha desolación, de Yasmina Reza. En fin, así até un total de 9, que en menos dun ano serán 10, habida conta de que o premiado xa está a traballar na seguinte, cuxo título polo de agora preferimos non desvelar.

Velaquí a listaxe completa coas tradución de Senín chez nous:

Locus Solus, de Raymond Roussel (2012)
Pescador de Islandia, de Pierre Loti, (2014)
A Eva futura, de Auguste Villiers de L’Isle-Adam (2014)
No ceo, de Octave Mirbeau (2015)
Unha desolación, de Yasmina Reza (2016)
As damas verdes, de George Sand (2016)
A peste, de Albert Camus (2018)
Ourika, de Claire de Duras (2019)
O home das bonecas, de Jean-Louis Renaud (2020)

 

Parabéns e grazas, Xavier!

A contrafío, do aglaio da xeración Nós á tradución de Isabel Soto

/en

Catro anos e uns meses despois da súa publicación en lingua galega, estes días chegaron do prelo os novos exemplares de A contrafío, unha das novelas máis senlleiras e estimadas que temos no catálogo, na que traballaramos a esgalla durante polo menos un par de anos, sobre todo a súa tradutora, Isabel Soto. Coma decote, ao comprobar que se nos ían esgotando as existencias, aproveitamos para revisar o conxunto, retirar algunha que outra errata e reimprimir as correspondentes copias.

É sabido que gran parte dos nosos títulos son libros de fondo; long-sellers a pequena escala, se se quere. De entre eles, poucos hai co grao de excelencia de A contrafío. A edición galega da denominada “Biblia do decadentismo” leva incorporado un xenuíno aparato de notas ao pé (nada menos que 232; con diferenza, a que máis de entre as obras de noso), o prefacio do autor para a edición en francés de 1903, é dicir, case vinte anos despois da publicación orixinal en 1884 (un texto que reformulamos como posfacio, de tal maneira que non condicionase en exceso a lectura), a inescusable nota preliminar onde se contextualiza en catro xeniais pinceladas o pasado familiar de Des Esseintes ao tempo que se avanza o seu dandismo, e, a maiores, unha guía de lectura de elaboración propia intitulada Algunhas claves para ler A contrafío, da que chegamos a sacar algunhas copias en papel e coa que actualmente obsequiamos a quen merca un exemplar da novela.

Na tal guía, en concreto na epígrafe “Huysmans e a literatura galega”, explicamos até que punto A contrafío foi unha “referencia para os autores pertencentes á Xeración Nós, os cales participaron da sensibilidade propia da mocidade de comezos do século XX e do seu intento de busca na literatura de corte espiritualista dunha táboa coa que salvarse do naufraxio no que afogaban no contexto da España da Restauración”; de igual modo, achéganse curiosidades e vencellos entre a obra de Huysmans e outras da literatura galega como Arredor de si (1930), de Otero Pedrayo.

Por estes motivos, convidamos a lectoras e lectores a mergullarse por vez primeira ou pola enésima nunha das obras máis relevantes da literatura europea de finais do XIX.

Morrerei outro día: a II República española na literatura francesa

/en

O pasado sábado 17 de outubro tivo lugar o coloquio entre os tradutores Xabier Ron e Isabel Soto e a autora de expresión francesa Isabelle Alonso. Foi un acto entretido e interesante, mesmo sobresaínte, no cal xurdiron conmovedoras anécdotas a eito.

Baixo o título «A II República española na literatura francesa contemporánea; o caso da novela Morrerei outro día», os tres relatores falaron do contexto no que se desenvolve a historia: os anos da II República española e o golpe de Estado que deu comezo á guerra. A conversa trenzouse a partir de moitos dos acontecementos descritos pola escritora francesa Isabelle Alonso na novela, construída a partir das vivencias do seu pai, Vicente Alonso Duch, álter ego do protagonista, Ángel Alcalá Llach. Así mesmo, a autora relatou como decorreu a vida dos republicanos que fuxiron a Francia a partir da experiencia da súa familia.

Na conversa xurdiron múltiples anécdotas recollidas na novela, como a presenza da aurora boreal que a comezos de 1938 foi posible contemplar en Barcelona, un feito real do que a autora nun principio dubidou atribuíndoo a unha fantasía do pai; ademais, incidiuse no trato dispensado nas comisarías franquistas madrileñas en función da procedencia social do interrogado (por exemplo, tras os arrestos, a saña adoito non era a mesma para un veciño de Carabanchel ca para un de Argüelles); na existencia dos campos de concentración franceses e na acollida desta parte da historia en Francia; no simbolismo para os republicanos da tumba en Colliure de Antonio Machado, a carón da cal existe unha caixa do correo á que seguen a chegar cartas cargadas de lembranzas; nos expolios patrimoniais dos exiliados; ou na modernidade da Constitución republicana de 1931 en cuestións como o voto feminino. Así mesmo, a charla integrou o relato vivencial ateigado de detalles dunha familia de fondas conviccións, tal e como se recolle na novela.

Morrerei outro día conxuga o plano histórico, o memorialista e o ficticio, dando lugar a un relato honesto e rigoroso, cargado de matices e de críticas, e aderezado ademais con toques de humor. Deste xeito, non se trata dunha crónica fría senón dunha ficción cun esqueleto histórico que se apoia na vida cotiá e en emocións como as esperanzas, as ansias de liberdade e o compromiso que espertou a República, e tamén a frustración, a ira, a derrota e a fonda dor ao ver traizoadas tantas expectativas. O resultado é unha novela conmovedora.

Por todo isto e moito máis, animamos a clubs de lectura e institutos a consideraren esta obra como eventual lectura e peza de debate, pois nela abrollan temas diversos que permiten coñecer a historia e asemade gozar da boa literatura.

 

Collins, Genlis, Rebecca e Richard Harding Davis e un tal Renaud

/en

Con outubro ás portas, chegan 5 novidades: as dúas de rigor que pasan a engrosar cada trimestre a colección principal e outras tres que sumamos dunha asentada a “Vólvese os paxaros contra as escopetas”.

Por unha banda, senllas obras de dous parentes en primeiro grao: Rebecca e Richard Harding Davis, nai e fillo.

Rebecca Harding Davis (1831-1910), foi unha autora realista cuxo legado e figura a crítica feminista comezaría a reivindicar medio século longo despois do seu pasamento. A obra en cuestión é A vida na fundición (1861; traducida do inglés por Alejandro Tobar), un texto pioneiro que rompe de raíz co entusiasta mito fundacional estadounidense é que está considerado unha das primeiras e máis equilibradas descricións da vida nas fábricas da literatura norteamericana.

En canto a Richard Harding Davis (1864-1916), estamos a falar dun dos correspondentes de guerra máis celebres de finais do século XIX e comezos do XX, que triunfou en múltiples campos e que morreu moi novo. A novela curta que seleccionamos para traer ao galego (na tradución dende o inglés de María Alonso Seisdedos) é Na néboa, unha peculiar historia detectivesca así como un exemplo de novela enigma.

En relación coas novidades de “Vólvense os paxaros contra as escopetas”, trátase de A escritora, de Madame de Genlis; A dama de Glenwith Grange, de Wilkie Collins; e, por último, O home das bonecas, do tándem de escritores galos que asinou co pseudónimo Jean-Louis Renaud. Esta última, O home das bonecas (traducida do francés por Xavier Senín), ten a particularidade de incluír as tétricas ilustracións en branco e negro do pintor e caricaturista Jean Veber (1864-1928).

Respecto a peza A dama de Glenwith Grange (trad. Alejandro Tobar), recomendámoslla a calquera que guste do persoal estilo de Wilkie Collins (1824-1889) e a quen degoxe polos melodramas; este en concreto está tinguido polo engano e o delito e destaca pola súa elegancia e pola habelencia do escritor á hora dosificar a intriga.

Para acabar, velaí A escritora (traducida do francés por Isabel Soto), narración que disfraza a experiencia persoal de Madame de Genlis (1746-1830) no mundo das letras mediante unha intriga amorosa; partindo da ironía, aborda as dificultades coas que batían as mulleres escritoras nos séculos XVIII e XIX.

Entre mañá e pasado, as novidades da colección principal sairán camiño dos domicilios das persoas subscritoras. E a próxima semana xa estarán todas dispoñibles para a compra en librarías.

Bo outono e boas lecturas.

Reimpresións de agosto

/en

Cando levanten as brétemas, a novela de Josip Mlakić que traduciu ao galego Jairo Dorado Cadilla e que publicamos en decembro de 2015, chegou hai uns días a unha terceira impresión. Por iso, moitas grazas a quen, dunha ou doutra maneira, axudou a que a obra, un cru relato da Guerra de Bosnia, funcionase entre o lectorado galego.

Tamén estes días mandamos imprimir máis exemplares de O derradeiro verán, de Ricarda Huch, novela curta que traduciu Rosa Marta Gómez Pato, moi recomendable para aqueles que gozan coa literatura epistolar e/ou coa forma de vida da alta burguesía rusa a comezos do século XX.

Nestes momentos, está no prelo a 3ª impresión de Pescador de Islandia, de Pierre Loti, un auténtico clásico da literatura francesa de finais do XIX, que segue a funcionar seis anos despois da súa saída en galego. O seu tradutor foi Xavier Senín. Coidamos que se cadra a razón polo que esta obra gusta e vende correctamente (non estaba necesariamente chamada a facelo) estea nas súas pasaxes da vida mariñeira de antano, que recordan á Galicia que foi.

Hai ademais outro par de obras que, revisadas, moi pronto mandaremos á imprenta para unha segunda edición. Talvez mesmo con novas cubertas, como no seu momento fixemos con Angel Esquire, de Edgar Wallace.

E, por suposto, en pouco máis dun mes sacaremos dúas novidades na colección principal (poida que tamén algo na colección paralela, “Vólvense os paxaros contra as escopetas”).

Boas lecturas.

 

 

Serán estes os días do porvir?

/en

Basta unha busca por temática no noso catálogo para comprobar que a ciencia ficción nos interesa moito e que ocupa un lugar sobranceiro, tanto cualitativa como cuantitativamente. Non só a producida orixinalmente en lingua inglesa, tamén a rusa, a francesa ou a sueca. Con todo e iso, os nomes máis coñecidos si son probablemente os dos escritores estadounidenses e británicos, e dentro destes últimos o caso de de H. G. Wells conta cun nivel de celebridade comparable ao de moi poucos. Trátase dun autor cunhas cantas obras traducidas xa ao galego (entre outras, A illa do doutor Moreau, A guerra dos mundos ou Kipps). Nós optamos por traer, en tradución dende o inglés de Alejandro Tobar, unha das súas obras que se cadra é menos coñecida e que non obstante aborda temas de absoluta vixencia e que, ao noso entender, non está nada mal construída. Falamos de Dos días do porvir, publicada en galego en abril de 2018.

Na distópica cidade de Londres do século XXII, a poboación padece graves problemas derivados dunha urbanización excesiva, de tal maneira que algúns, como a parella de mozos protagonistas, Elizabeth e Denton, renegan do estilo de vida urbano e do progreso tecnolóxico e avogan por unha volta ao rural, entre anhelos dun tempo pasado e presumiblemente mellor, ou máis humanista; en concreto, a súa nostalxia é pola época vitoriana (curiosamente, outro pope da ciencia ficción, Isaac Asimov, escribía o seguinte na súa novela As covas de aceiro: «A meirande parte dos terrícolas eran medievalistas, dunha ou doutra maneira. Era doado selo se se entendía como unha lembranza nostálxica da época na que a Terra era o mundo»). En gran medida, ese medievalismo que amentaba Asimov atopa o seu igual no vitorianismo dos futuros londinienses que suxire Wells, cando menos como contrapunto a unha metrópole un tanto hostil de rañaceos e vidas especialmente efémeras.

Outro das cuestións de interese é a permanencia dun férreo sistema de clases; neste sentido, como se indica no texto da contracapa para a nosa edición, «resulta recoñecible a división en estratos dunha sociedade alicerzada sobre criterios mercantilistas, coa omnipresente mercadotecnia e os rendementos do capital como valores supremos». E non é menos curiosa a forma de presentar os usos agrarios e industriais, a creación de grandes zonas de habitación colectiva á maneira dos condominios, o abandono do medio rural, cun éxodo cara ás catro grandes futuras cidades inglesas entre as que non hai senón páramos desertos conectados por vías de alta, ou altísima, velocidade.

Cabe sinalar por último que Wells non escatima á hora de describir obxectos, útiles e ambientes dese futuro aceirado e fortemente mecanizado. Sen ir máis lonxe, párase a explicar como funciona o tráfico ou que aspecto presetan os predios, a cúpula ou «as rodas de ventilación dos teitos urbanos», que foi o motivo que a nós nos serviu para idear a cuberta.

Velaí queda, por tanto, unha recomendación de lectura.

 

Obras desapercibidas, de momento

/en

Existen multitude de razóns para que unha novela de calidade non reciba a atención que se lle presupón e que talvez mereza. Velaí algúns exemplos extraídos do noso catálogo, catro títulos que -até o de agora- correron peor sorte da que lles agoirabamos:

    • O castelo dos CárpatosO castelo dos Cárpatos, de Jules Verne (traducida do francés por Alejandro Tobar). Foi o noso 16º título, publicado en outubro de 2013. Esta peculiar obra dentro da ampla produción novelística de Verne foi, a canda A irmandade da uva, do italo-estadounidense John Fante (traducida por Adrián Estévez), a primeira -e das escasísimas- que contaron cun deseño de cuberta encargado a profesionais externos. A icona da frontal, un suxestivo foxo coa árbore de tres pólas no centro e unha incendiaria cor laranxa, foi obra do vigués Álex Mene. Quedamos moi satisfeitos tanto con ese deseño como coa obra en si, pero aínda hoxe, preto de sete anos máis tarde, segue sen dar esgotado a primeira edición, cunha vendas inferiores aos 200 exemplares. Parécenos unha mágoa, a teor de que se trata dun magnífico exemplo de literatura gañada; como novela de fronteira que é, permite unha lectura adulta e asemade outra de corte máis xuvenil. Se cadra un dos motivos polos que non conseguiu engalar foi que, xa inmersos no proceso de tradución (2012), Urco editora publicou a obra en tradución de Ana Iglesias. Por fortuna, dende aquela non houbo máis solapamentos con traducións simultáneas por parte doutras editoriais, quizais porque dende 2013 a nosa comunicación con outras empresas galegas de tradución mudou cara a máis fluída e enriquecedora.
    • A obraA obra, de Bruno Sperani (pseudónimo de Beatrice Speraz), en tradución dende o italiano de Isabel Soto. Esta publicación forma parte do noso plan para escolmar e recuperar grandes obras de autoras italianas de finais do XIX e comezos do XX que hoxe parecen caídas -cando menos en termos relativos- no esquecemento, mesmo para o lectorado italiano. De feito, novelas coma esta da lombarda Bruno Sperani, publicada en galego en outubro de 2018, permanecen inéditas (ou permanecían cando nós as publicamos) nas restante linguas ibéricas. Talvez o feito de ser un título e unha autora que moi poucos coñecen influíse na pobre recepción que obtivo nun sistema literario coma o galego. Vallan pois estas poucas liñas como reivindicación dunha estupenda novela de aires socialistas e proletarios.
    • A honra e os cartosMorrerei outro díaA honra e os cartos e Morrerei outro día, de Konstantinos Theotokis e Isabelle Alonso respectivamente (traducidas a primeira do grego, por Alfonso Blanco, e a segunda do francés, por Xabier Ron e Isabel Soto). Aínda está por ver se realmente estas dúas novelas fican na bandexa de ‘obras desapercibidas’. En todo caso, é innegable que naceron nun momento complicado: o seu lanzamento cadrou coa covid-19, xa que logo tamén coa incerteza xeral, o peche das librarías, o atraso forzoso no calendario de envíos aos subscritores e a imposibilidade de lles concedermos o trimestre de promoción prioritaria que adoitan ter as nosas publicacións. Veremos como decorre o que resta de 2020, se hai repuntas, se o coronavirus afrouxa, se son precisos novos confinamentos e, dentro do noso calendario de edición, cal é a mellor maneira de encaixar este par de boas obras na cola de produción pendente (algunha idea xa temos, sempre e cando en outubro se poida celebrar a SELIC).

Animámosvos a ler calquera destas catro obras. E, se está na vosa man, a que vos subscribades. Como salientamos seguido por escrito e de palabra, é o compromiso dos subscritores e subscritoras o que nos permite negociar a merca de obras con dereitos, a encarga de traducións e, en definitiva, editar como o facemos, que sexa rendible e poder subsistir e medrar sen ningunha clase de dependencia da Administración.

Boas lecturas!

Propostas de lectura para o Día do Libro 2020

/en
A Asociación Galega de Profesionais da Tradución e da Interpretación publicaba este chío hai unhas horas.
De modo que aí queda a nosa contribución con propostas de lectura neste descafeinado Día do Libro:
  • A ansia de coello. Ramona Bădescu (Tambre, 2017; trad. Isabel Soto; ilustr. Delphine Duran)
  • As aventuras de Tintín: A illa negra, Hergé (Ed. Juventud, 1984; trad. Valentín Arias)
  • Era dúas veces o barón Lamberto, Gianni Rodari (Kalandraka, 2020; trad. Isabel Soto; ilustr. Javier Zabala)
  • Onde viven os monstros, Maurice Sendak (Kalandraka, 2000; trad. Xosé Manuel González)
  • A Illa do Tesouro, Robert Louis Stevenson (Xerais, 2003; trad. Xavier Alcalá; ilustr. Federico Fdez. Alonso)
  • O proceso, Franz Kafa (Sotelo Blanco,2003; trad. Luís Fernández Rodríguez)
  • O retorno, Bernhard Schlink (Galaxia, 2007; trad. Patricia Buxán)
  • Morrerei outro día, Isabelle Alonso (Hugin e Munin, 2020; trad. Xabier Ron e Isabel Soto)
  • A traba, Mary Cholmondeley (Hugin e Munin, 2017; trad. Matthias Louwen e Sabela Tobar)
  • Novela de xadrez, Stefan Zweig (Irmás Cartoné, 2018; trad. Patricia Buxán e Saleta Fernández)
  •  De libros e viaxes. Dous contos franceses, Gustave Flaubert [“Bibliomanía”] e Guy de Maupassant [“De viaxe”] (Novelúa, 2019; ed. non venal; trad. Xavier Senín)
Boas lecturas e moitos azos.

Oito consultas ao Seminario de Lexicografía (II)

/en

Entre setembro de 2015 e decembro de 2019 trasladámoslle á Real Academia Galega ducias de consultas de toda índole a través, principalmente, do Seminario de Lexicografía. As dúbidas recollidas na anterior entrada están dispoñibles aquí.

A continuación, as oito da segunda fornada:

  • 1. Como é en galego: cinesioloxía ou quinesioloxía?

No Dicionario non figura esta forma, pero si o prefixo cinema- e voces coa mesma raíz, como “cinética” ou “cinemática”, polo que parece adecuada a opción “cinesioloxía”.

  • 2. Sestina? Sextupla? No ámbito da música, como se di en galego o que en castelán se denonima ‘seisillo’?

A forma proposta polo servizo de Termigal é “sestina”.

  • 3. Parece que falta a voz crampón, en referencia ás pezas para as botas de alta montaña que se caracterizan por adherir cravos ás solas.

Non está recollida, polo momento, no Dicionario, pero a forma validada pola comisión de Termigal para denominar este tipo de sola é “grampón”.

  • 4. Como é preferible escribir as horas? Cun punto intermedio (.) ou con dous puntos (:)? 17.30 ou 17:30?

Como se recolle no libro Ortografía da lingua galega de Begoña González, calquera das dúas grafías é correcta. Ben cos dous puntos ou cun punto, pero nunca unha coma.

  • 5. Non faltaría ‘morte morrida’ entre os usos da entrada morte? Ou trátase acaso dun lusismo?

A expresión “morte morrida” non a atopamos en ningunha das obras lexicográficas consultadas e ten unha presenza moi escasa nas bases de datos léxicas. Pode tratarse dun lusismo.

  • 6. Como antítese da utopía (nun contexto de ciencia ficción), cal das formas está referenciada en galego: distopía, antiutopía, anti-utopía ou cacotopía?

Consideramos que calquera dos prefixos empregados (dis-, anti-, caco-) achegan o significado de anomalía, alteración, deformidade e poden formar unha nova palabra que teña como base “utopía” axustándose ás regras de formación de palabras propias do galego. Polo tanto “distopía, antiutopía, cacotopía” poderían ser válidas nese contexto.

[O intercambio de correos data de marzo de 2018. Dende maio de 2019, o termo ten a súa propia entrada no dicionario; na primeira acepción: distopía (subst. fem.). Mundo imaxinario que se considera como fortemente negativo. Ex.: Mentres que unha utopía é unha sociedade ideal, unha distopía é unha sociedade indesexable.]

  • 7. Cal é a forma máis correcta, “de arriba abaixo” ou “de arriba a abaixo”?

Segundo se di na páx. 614 da Gramática da lingua galega de Rosario Álvarez e Xosé Xove: “Estes adverbios cando expresan localización en ou dirección a escusan a presenza desas preposicións (…). En moitas destas formas houbo un proceso de aglutinación total ou parcial de preposición coa base (…).” Polo tanto, pódese omitir a preposición “a”.

  • 8. A posición do xogador de rugby que se coñece como prop (EN), pilar (ES, CA), pilier (FR), pilone (IT), como sería en galego?

Pensamos que as palabras ‘piar’ ou ‘puntal’ poderían ser unha tradución axeitada para o termo inglés ‘prop’.

© Copyright – Editorial Hugin e Munin | Aviso Legal – Política de Privacidade – Envíos, devolucións e desistencia