Cando levanten as brétemas, a novela de Josip Mlakić que traduciu ao galego Jairo Dorado Cadilla e que publicamos en decembro de 2015, chegou hai uns días a unha terceira impresión. Por iso, moitas grazas a quen, dunha ou doutra maneira, axudou a que a obra, un cru relato da Guerra de Bosnia, funcionase entre o lectorado galego.

Tamén estes días mandamos imprimir máis exemplares de O derradeiro verán, de Ricarda Huch, novela curta que traduciu Rosa Marta Gómez Pato, moi recomendable para aqueles que gozan coa literatura epistolar e/ou coa forma de vida da alta burguesía rusa a comezos do século XX.

Nestes momentos, está no prelo a 3ª impresión de Pescador de Islandia, de Pierre Loti, un auténtico clásico da literatura francesa de finais do XIX, que segue a funcionar seis anos despois da súa saída en galego. O seu tradutor foi Xavier Senín. Coidamos que se cadra a razón polo que esta obra gusta e vende correctamente (non estaba necesariamente chamada a facelo) estea nas súas pasaxes da vida mariñeira de antano, que recordan á Galicia que foi.

Hai ademais outro par de obras que, revisadas, moi pronto mandaremos á imprenta para unha segunda edición. Talvez mesmo con novas cubertas, como no seu momento fixemos con Angel Esquire, de Edgar Wallace.

E, por suposto, en pouco máis dun mes sacaremos dúas novidades na colección principal (poida que tamén algo na colección paralela, “Vólvense os paxaros contra as escopetas”).

Boas lecturas.

Existen multitude de razóns para que unha novela de calidade non reciba a atención que se lle presupón e que talvez mereza. Velaí algúns exemplos extraídos do noso catálogo, catro títulos que -até o de agora- correron peor sorte da que lles agoirabamos:

• • O castelo dos Cárpatos, de Jules Verne (traducida do francés por Alejandro Tobar). Foi o noso 16º título, publicado en outubro de 2013. Esta peculiar obra dentro da ampla produción novelística de Verne foi, a canda A irmandade da uva, do italo-estadounidense John Fante (traducida por Adrián Estévez), a primeira -e das escasísimas- que contaron cun deseño de cuberta encargado a profesionais externos. A icona da frontal, un suxestivo foxo coa árbore de tres pólas no centro e unha incendiaria cor laranxa, foi obra do vigués Álex Mene. Quedamos moi satisfeitos tanto con ese deseño como coa obra en si, pero aínda hoxe, preto de sete anos máis tarde, segue sen dar esgotado a primeira edición, cunha vendas inferiores aos 200 exemplares. Parécenos unha mágoa, a teor de que se trata dun magnífico exemplo de literatura gañada; como novela de fronteira que é, permite unha lectura adulta e asemade outra de corte máis xuvenil. Se cadra un dos motivos polos que non conseguiu engalar foi que, xa inmersos no proceso de tradución (2012), Urco editora publicou a obra en tradución de Ana Iglesias. Por fortuna, dende aquela non houbo máis solapamentos con traducións simultáneas por parte doutras editoriais, quizais porque dende 2013 a nosa comunicación con outras empresas galegas de tradución mudou cara a máis fluída e enriquecedora.
  • A obra, de Bruno Sperani (pseudónimo de Beatrice Speraz), en tradución dende o italiano de Isabel Soto. Esta publicación forma parte do noso plan para escolmar e recuperar grandes obras de autoras italianas de finais do XIX e comezos do XX que hoxe parecen caídas -cando menos en termos relativos- no esquecemento, mesmo para o lectorado italiano. De feito, novelas coma esta da lombarda Bruno Sperani, publicada en galego en outubro de 2018, permanecen inéditas (ou permanecían cando nós as publicamos) nas restante linguas ibéricas. Talvez o feito de ser un título e unha autora que moi poucos coñecen influíse na pobre recepción que obtivo nun sistema literario coma o galego. Vallan pois estas poucas liñas como reivindicación dunha estupenda novela de aires socialistas e proletarios.
  • A honra e os cartos e Morrerei outro día, de Konstantinos Theotokis e Isabelle Alonso respectivamente (traducidas a primeira do grego, por Alfonso Blanco, e a segunda do francés, por Xabier Ron e Isabel Soto). Aínda está por ver se realmente estas dúas novelas fican na bandexa de ‘obras desapercibidas’. En todo caso, é innegable que naceron nun momento complicado: o seu lanzamento cadrou coa covid-19, xa que logo tamén coa incerteza xeral, o peche das librarías, o atraso forzoso no calendario de envíos aos subscritores e a imposibilidade de lles concedermos o trimestre de promoción prioritaria que adoitan ter as nosas publicacións. Veremos como decorre o que resta de 2020, se hai repuntas, se o coronavirus afrouxa, se son precisos novos confinamentos e, dentro do noso calendario de edición, cal é a mellor maneira de encaixar este par de boas obras na cola de produción pendente (algunha idea xa temos, sempre e cando en outubro se poida celebrar a SELIC).

Animámosvos a ler calquera destas catro obras. E, se está na vosa man, a que vos subscribades. Como salientamos seguido por escrito e de palabra, é o compromiso dos subscritores e subscritoras o que nos permite negociar a merca de obras con dereitos, a encarga de traducións e, en definitiva, editar como o facemos, que sexa rendible e poder subsistir e medrar sen ningunha clase de dependencia da Administración.

Boas lecturas!

Entre setembro de 2015 e decembro de 2019 trasladámoslle á Real Academia Galega ducias de consultas de toda índole a través, principalmente, do Seminario de Lexicografía. As dúbidas recollidas na anterior entrada están dispoñibles aquí.

A continuación, as oito da segunda fornada:

• 1. Como é en galego: cinesioloxía ou quinesioloxía?

No Dicionario non figura esta forma, pero si o prefixo cinema- e voces coa mesma raíz, como “cinética” ou “cinemática”, polo que parece adecuada a opción “cinesioloxía”.

• 2. Sestina? Sextupla? No ámbito da música, como se di en galego o que en castelán se denonima ‘seisillo’?

A forma proposta polo servizo de Termigal é “sestina”.

• 3. Parece que falta a voz crampón, en referencia ás pezas para as botas de alta montaña que se caracterizan por adherir cravos ás solas.

Non está recollida, polo momento, no Dicionario, pero a forma validada pola comisión de Termigal para denominar este tipo de sola é “grampón”.

• 4. Como é preferible escribir as horas? Cun punto intermedio (.) ou con dous puntos (:)? 17.30 ou 17:30?

Como se recolle no libro Ortografía da lingua galega de Begoña González, calquera das dúas grafías é correcta. Ben cos dous puntos ou cun punto, pero nunca unha coma.

• 5. Non faltaría ‘morte morrida’ entre os usos da entrada morte? Ou trátase acaso dun lusismo?

A expresión “morte morrida” non a atopamos en ningunha das obras lexicográficas consultadas e ten unha presenza moi escasa nas bases de datos léxicas. Pode tratarse dun lusismo.

• 6. Como antítese da utopía (nun contexto de ciencia ficción), cal das formas está referenciada en galego: distopía, antiutopía, anti-utopía ou cacotopía?

Consideramos que calquera dos prefixos empregados (dis-, anti-, caco-) achegan o significado de anomalía, alteración, deformidade e poden formar unha nova palabra que teña como base “utopía” axustándose ás regras de formación de palabras propias do galego. Polo tanto “distopía, antiutopía, cacotopía” poderían ser válidas nese contexto.

[O intercambio de correos data de marzo de 2018. Dende maio de 2019, o termo ten a súa propia entrada no dicionario; na primeira acepción: distopía (subst. fem.). Mundo imaxinario que se considera como fortemente negativo. Ex.: Mentres que unha utopía é unha sociedade ideal, unha distopía é unha sociedade indesexable.]

• 7. Cal é a forma máis correcta, “de arriba abaixo” ou “de arriba a abaixo”?

Segundo se di na páx. 614 da Gramática da lingua galega de Rosario Álvarez e Xosé Xove: “Estes adverbios cando expresan localización en ou dirección a escusan a presenza desas preposicións (…). En moitas destas formas houbo un proceso de aglutinación total ou parcial de preposición coa base (…).” Polo tanto, pódese omitir a preposición “a”.

• 8. A posición do xogador de rugby que se coñece como prop (EN), pilar (ES, CA), pilier (FR), pilone (IT), como sería en galego?

Pensamos que as palabras ‘piar’ ou ‘puntal’ poderían ser unha tradución axeitada para o termo inglés ‘prop’.