Listado de la etiqueta: tradución

Dúas incorporacións: Iván Turguénev e Jack London

/en

Xa connosco, as tan agardadas novidades!

Por unha banda, Fume, a penúltima novela de Iván Turguénev –en palabras do autor, «o único relevante e útil que escribín»– e talvez a obra de ficción que mellor expón o seu ideario político, de tendencia moderada e europeísta. Tanto pola súa calidade coma pola diagnose dunha sociedade en crise (velaí o choque cultural e político entre a Rusia tradicional e as influencias provenientes de Europa), a crítica segue a considerala un fito da literatura universal. Da tradución dende o orixinal encargouse Iago Fernandes López, responsable así mesmo do valioso aparato de notas ao pé (e extenso, con máis de duascentas).

Pola outra banda, velaí unha peza do afamado Jack London, a intitulada Asasinatos, S. L. Foi esta unha obra peculiar xa dende a súa xestación, pois London mercoulle a idea ao tamén novelista Sinclair Lewis a comezos da década de 1910, só que morreu moi novo e o proxecto quedou inacabado, polo que non sería até moitos anos máis tarde cando a familia do norteamericano lle encargase a conclusión a un escritor de novelas de suspense, Robert L. Fish, quen se comprometeu a manter o estilo e seguir de maneira fiel as notas legadas por London. Ao noso entender, cun resultado sobresaínte. A cuestión é que a novela non se publicou até 1963, e agora, por fin, grazas á tradución dende o inglés de Iago Nicolás Ballesteros, está dispoñible en galego. Esta peza, amais de pola intriga, merece unha revisión a fondo dende unha perspectiva filosófica, toda vez que se centra na contradición entre os ideais e a realidade e explora o delicado tema da xustificación da violencia en nome dunha suposta xustiza. Así mesmo, por estar ligada a unha sociedade contemporánea capitalista, consideramos que ten plena vixencia e achega unha crítica mordaz ás estruturas de poder.

 

Dous tradutores mozos para dúas obras de peso

Para acabar, mencionaremos un par de curiosidades: no caso de Asasinatos, S. L., o recorte de prensa ideado para a cuberta está pensado a modo de pequena homenaxe á obra de literatura infantil Contos por palabras (Xerais, 1991), do vilalbés Agustín Fernández Paz.

Polo demais, o feito de lle ofrecer ao lectorado galego unha nova obra de London non fai senón constatar que hai canteira dende un punto de vista tradutolóxico. Cando lle trasladamos a Iago Nicolás Ballesteros (Vigo, 1997) a posibilidade de anosar a novela de London, o primeiro que manifestou foi a especial ilusión que lle faría traballar cun autor que xa o seu pai, Ramón Nicolás, explorara na década de 1990; del son as versións galegas de Unha odisea nórdica (Sotelo Blanco, 1995) e Cairo branco (Xerais, 1997). E esta do seu fillo Iago, con quen foi un pracer volver colaborar (xa traducira para nós senllas obras de John Ames Mitchell e Stephen Crane), cremos que mantén o nivel e mesmo non sabemos se non estará un punto por riba dos traballos do seu proxenitor. Que o xulguen agora os lectores e lectoras.

Canto á novela Fume, como quizais algunhas persoas lembren, xa hai tempo trataramos de traela e non fora posible: daquela vez a Xunta negáranos unha axuda á tradución (na convocatoria de 2014) e, posto que non tiñamos capacidade financeira abonda para tirar adiante cun proxecto así só con medios propios, a cousa quedara en stand-by. Hoxe, por fin -sen subvencións de ningún tipo-, tivemos a sorte de cara e acordamos con outro Iago, Iago Fernandes López (León, 1991), a tradución da obra, despois de que un tradutor e amigo común nos puxese en contacto. Ben haxa! Francamente, quedamos moi contentos co resultado e temos a sensación de ter entre as mans unha obra de auténtico calado, traducida con excelencia e editada con cariño. Xa que logo, oxalá que “a década de demora” coa que presentamos Fume funcione como aliciente para que lectores curiosos caian nesta magnífica “novela de amor”, que acontece na cosmopolita cidade balnearia de Baden-Baden.

 

Outras obras en galego de Turguénev e London

De Turguénev, antes ca Fume, publicáronse a novela O primeiro amor (Xerais, 1987; trad. Manoel Riveiro Loureiro) e mais un relato breve, “O prado Biézhin”, recollido no volume O conto ruso do XIX: de Puxquin a Tolstoi (Ir Indo, 1997; trad. Irina Gorbátikova). Pola contra, aínda non está dispoñible a outra grande obra súa: Otsí i deti [Pais e fillos], que oxalá algunha outra editorial se anime a editar pronto. Non seremos nós, iso seguro, pois seguimos coa política de traer un só libro por autoría.

De London, antes ca Asasinatos, S. L., amais das antecitadas Unha odisea nórdica (Sotelo Blanco, 1995; trad. Ramón Nicolás) e Cairo branco (Xerais, 1997; trad. Ramón Nicolás), é posible ler en lingua galega A chamada da selva (Xerais, 1983; trad. Gonzalo Navaza) -tamén intitulada A chamada da natureza (Vicens Vives, 2012; trad. Sara Gutiérrez)-, Polos mares do sur (Sotelo Blanco, 2002; trad. María Fe González), O viaxeiro astral (Galaxia, 2007; trad. Xoán Abeleira), A praga escarlata (Urco, 2009; trad. Tomás González Ahola), Contos de ciencia ficción (Urco, 2012; trad. Tomás González Ahola; contén os relatos “O home da cicatriz”, “Unha reliquia do plioceno”, “A sombra e o fulgor”, “A prancha” e “Un curioso fragmento”), Antes de Adán (Urco, 2012; trad. David Cortizo), O talón de ferro (Urco, 2012; trad. Tuula Ahola), o ensaio sobre capitalismo e socialismo intitulado A guerra de clases (Urco, 2012; trad. Rodrigo Vizcaíno), A expedición do pirata (Toxosoutos, 2013; trad. David González Couso) e mais Martin Eden (Irmás Cartoné, 2019; trad. Celia Recarey).

 

Bo comezo de ano e boas lecturas!

Balance do ano editorial 2024

/en

Coma cada Nadal, facemos balance do traballo realizado no último ano.

Comezaremos cunha mención aos dous títulos que se comercializaron a primeiros de xaneiro de 2024, malia que, en boa lei, deberiamos encadralos en decembro de 2023 (ano do seu depósito legal). Foron, por un lado, a novela de Amalie Skram intitulada A traizón, un dos grandes clásicos do rupturismo moderno escandinavo. Traducírona Marta Dahlgren e Alejandro Tobar, e a versión galega foi a primeira publicada nunha lingua ibérica. Respecto ao idioma de partida (dinamarqués, noruegués, dano-noruegués…?), recomendamos a lectura da entrada «A cuestión lingüística na novela A traizón».

Por outro lado, El, de Louise Colet, traducida do francés por Isabel Soto. De novo, esta singular e extensa novela atopou no galego a porta de entrada aos sistemas literarios peninsulares. Trátase dunha obra longa que mestura unha trama romántica co desexo de arranxar contas persoais; as máis soadas, con Gustave Flaubert, amante da autora durante case unha década. Constitúe, polo demais, unha valiosa mostra anticipada da literatura do eu. Xa coa versión galega nas librarías, artellamos unha entrada de blog que outra volta nos gustaría recomendar: «A misoxinia nas críticas á obra de Colet».

 

Os títulos de 2024

A primeiros de abril publicamos dúas novas pezas. Unha delas, Margot, de Alfred de Musset, que se encargou de traducir dende o francés o experimentado Xavier Senín. Co pano de fondo das diferenzas sociais, a obra incide na inocencia do primeiro amor e a pureza dos sentimentos da mocidade. Sen grandes pretensións, veu reafirmar a nosa querenza pola literatura francesa do século XIX, que agora mesmo ten unha representación verdadeiramente notable no catálogo, con textos dos mencionados Flaubert ou Colet, mais tamén con outros de Balzac, George Sand, Verne, Zola, Loti ou Huysmans, entre outros.

E, en segundo lugar, Lady Susan, unha curiosa, mordaz e moi ben escrita obra de Jane Austen que traduciu dende o inglés Alejandro Tobar. Supuxo, e non por casualidade, o 100.º título da colección Principal, efeméride da que demos conta na entrada «Anatomía da colección principal». Na obriña da autora británica, ao longo das máis de corenta cartas cruzadas, subvértense os códigos da novela romántica, cunha protagonista manipuladora e capaz de subxugar a quen se lle poña por diante para acadar un status vantaxoso. Malia que Austen a redactou de moi nova, Lady Susan non se publicaría até 1871, é dicir, medio século longo despois de ela morrer. Por estilo e contido, consideramos que anticipa os trazos que a farían famosa no Reino Unido e en todo o mundo, e cónstanos que está a facer as delicias dos e das amantes da literatura epistolar. Se alguén quixer afondar nese subxénero en concreto, velaquí outro par de propostas: As confesións dunha filla do século, da italiana Donna Paola, e mais O derradeiro verán, da alemá Ricarda Huch.

Da entrega de novidades correspondente ao mes de xullo formaron parte as obras A herdanza Ferramonti, de Gaetano Carlo Chelli, e Como chega o sal ao mar, de Brigitte Schwaiger.

A primeira, con tradución dende o italiano de Isabel Soto, conta a historia dunha familia, os Ferramonti, e expón as artimañas dos seus membros máis novos para conseguir a herdanza do patriarca. De estética verista, retrata con precisión os esforzos de pequenos empresarios e burócratas por se enriquecer e lograr o ascenso social. É relevante ademais que coincidiu no tempo co salto á esfera pública do soado escándalo da Banca Romana, o primeiro gran caso de corrupción político-financeira en Italia.

Canto a Como chega o sal ao mar, obra que vendeu case medio millón de exemplares no conxunto de territorios xermanófonos, o que a tornou nunha das dez novelas en lingua alemá con mellor acollida internacional no século XX, aborda a historia dunha muller nova a quen a monotonía da existencia cotiá leva a caer na desesperanza. As expectativas frustradas da protagonista sobre a vida conxugal, descritas con inusitada crueza, o carácter autobiográfico da historia, o cariz punzante e anovador da escrita e o dominio técnico á hora de representar o fluxo da mente da narradora son algunhas das razóns que, ao noso entender, apuntalan a súa calidade e atractivo. Da tradución dende o alemán encargouse Rosa Marta Gómez Pato.

En outubro publicamos, por unha banda, a primeira tradución (dende o grego orixinal, a cargo de Alfonso Blanco) a unha lingua romance de O mono Xouth ou Os costumes do século, novela de Iakovos Pitsipios considerada pioneira da literatura fantástica no seu país. Céntrase nas peripecias de Xouth, un enigmático escritor e viaxeiro alemán que acabou metamorfoseado nun orangután e posto ao servizo dun home grego europeizado que se finxe nobre.

Pola outra, recuncamos coa literatura inglesa, e máis concretamente coa narrativa psicolóxica e, en parte (e con matices), cos contos de pantasmas, toda vez que que trouxemos para o galego (na tradución de Alejandro Tobar) a novela curta Monsieur Maurice, de Amelia B. Edwards. Ambientada na Prusia de comezos do século XIX, céntrase na particular relación entre unha cativa e un enigmático prisioneiro, o monsieur Maurice. Dotada dunha atractiva carga histórica, cóntase entre o mellor da produción literaria da súa autora, pouco coñecida no sur de Europa.

A finais de decembro, mentres redactabamos este balance, dúas obras levaban un par de semanas na cola de impresión de Gráficas Ulzama, a imprenta navarra coa que levamos uns anos traballando. Se todo vai sobre o previsto, deberiamos ter connosco a mercancía a primeiros de xaneiro de 2025, momento no que procederemos a lles enviar os libros ás persoas subscritoras. Ao seu debido tempo, daremos cumprida conta de ambas as dúas, pero polo de agora só anunciamos que se trata de grandes novelas dun autor estadounidense e outro ruso.

 

As feiras de Compostela e Pontevedra

En xuño participamos na SELIC – Semana do Libro de Compostela. Afianzada a Praza da Quintana como lugar de encontro, nesta última edición da feira facturamos, en comparanza coa anterior, un 10 % menos, pero cremos que seguen a ser números correctos; dende logo sen alardes, pero correctos.

Por outra banda, por vez primeira dende a súa posta en marcha en 2007 (nós empezamos a nosa andaina en 2011), decidimos contratar un pequeno espazo na Culturgal de Pontevedra, celebrada entre o venres 29 de novembro e o 1 de decembro. Funcionou ben a xeito de escaparate, e seguramente repetiremos, pero tamén puidemos comprobar en carne propia por que tantas editoriais e librarías desisten de participar: os números dificilmente dan. No noso caso, foi o comido polo servido, e aínda ben. Vendemos algo máis de cincuenta libros e unha subscrición (grazas!). Cremos que merece unha reflexión esa peaxe de 440 € a cambio dun espazo baleiro de 3×2 metros (o mínimo que se ofrece), que, na nosa opinión, é a todas luces excesivo. Certo é que no noso caso non temos os descontos que si teñen outros (por pertenceren a asociacións ou por repetiren de ano en ano, por exemplo). Sexa como for, oxalá a organización comprenda que, vista a realidade da feira, o prezo pagado polos expositores non está xustificado. Polo demais, todo ben.

 

Os cadernos de agasallo

Como novidade, en 2024 fixemos un par de cadernos conmemorativos, se ben unicamente 150 de cada. Un deles, o da faixas azuis, regalámosllelo ás lectoras e lectores que nos mercaron libros na Culturgal; o outro, conmemorativo dos 100 títulos da colección Principal, foi para quen fixo o propio na SELIC; así mesmo, foi a nosa forma de agradecerlles o seu apoio ás persoas subscritoras, que o recibiron na entrega dos libros de xullo.

Dado que parece que tiveron unha boa acollida, gustaríanos manter a iniciativa en 2025, con novos deseños para eventos sinalados. A impresión de ambos os cadernos fixémola en Sacauntos, veciños nosos en Compostela e responsables da impresión dos 74 primeiros títulos.

 

2025, ano de Premio Realia

A 5.ª edición do Premio Realia de Tradución Literaria terá lugar en 2025. Aínda temos pendente falar co novo equipo de goberno, confiamos en volver contar co Concello de Santiago para que o galardón que coxestionamos se convoque con idénticas ou moi similares características ca nas edicións previas (entregárase por vez primeira en 2017, e ten carácter bianual). A este respecto, iremos informando tan pronto como sexa posible, pero animamos xa a tradutoras e tradutores a traballar nas súas traducións, que sempre lemos co máximo rigor.

 

Os libros que virán

Quedan a continuación meras pinceladas do que está por chegar, sen citar títulos nin nomes concretos: dúas tradutoras están xa traballando na tradución dunha estupenda obra da literatura rusa escrita por un célebre autor natural de Kíiv; hai tamén quen se está a ocupar de traer para o galego unha novela clave dun autor estadounidense da primeira metade do século XX. Tamén estadounidense é outra autora (só que anterior no tempo, pois viviu no século XIX) cuxa novela máis relevante esperamos publicar a finais de 2025. Seguiremos apostando, polo demais, pola literatura alemá, desta vez por un autor clásico de sona. E estamos tratando de pechar un acordo de compra de dereitos para traer unha novela breve dunha autora finesa de expresión sueca. O resto, de momento gardámolo para nós.

 

Os recordatorios de cada ano

En primeiro lugar, queremos destacar que a nosa independencia respecto dos cartos públicos segue a ser total. Proba disto é que case o 90 % das obras presentes no noso catálogo están sufragadas integramente por nós, sen axudas nin inxerencias, nin directas nin indirectas nin encubertas.

En segundo lugar, un recordatorio derivado: se podemos falar de independencia económica respecto da Administración, é grazas, sobre todo, ao apoio das persoas subscritoras. Tan certo é que temos unhas vendas modestas nas canles comerciais convencionais (aínda que estables e cun crecemento lento pero continuado, grazas a librarías aliadas, das que a Libraría Cartabón de Vigo merece unha mención especial) coma que sen o apoio financeiro do centenar de socios e socias non habería un catálogo nin remotamente parecido ao actual.

De aí este dato orientado aos potenciais subscritores: dende 2011, a modalidade de subscrición estándar mantense sen cambios (non aplicamos en ningún exercicio sequera a suba do IPC), pese ao desbocado aumento do custo da vida, e implica a entrega a domicilio de 8 novos títulos cada ano a razón de 116 euros.

Quen poida e aínda non o fixese, que por favor considere a posibilidade de subscribirse, ou a posibilidade de regalar unha subscrición.

 

Moitas grazas, boas lecturas e próspero 2025!

Novelas de Schwaiger e Chelli, novidades estivais

/en

Saen estes días para os domicilios das persoas subscritoras senllas novelas da austríaca Brigitte Schwaiger e do italiano Gaetano Carlo Chelli.

Tras publicarse en 1977, a novela de Schwaiger, Como chega o sal ao mar deveu nun éxito editorial, con case medio millón de exemplares vendidos no conxunto de territorios xermanófonos; converteuse, de feito, nunha das dez novelas en lingua alemá con mellor acollida internacional no século XX. A obra conta a historia dunha muller nova a quen a monotonía da existencia cotiá a canda o seu controlador marido a leva a caer na desesperanza. As expectativas frustradas da protagonista sobre a vida conxugal, descritas con inusitada crueza, os temas tanxenciais que aborda (o provincianismo burgués, o casoiro temperán, o aborto, a depresión, a infidelidade…), o carácter autobiográfico da historia, o cariz punzante e anovador da escrita e o dominio técnico á hora de representar o fluxo da mente da narradora son algunhas das razóns que apuntalan a súa calidade e atractivo. A tradución dende o alemán correu a cargo de Rosa Marta Gómez Pato.

Por outra banda, A herdanza Ferramonti, publicada orixinalmente en 1883, é a novela máis coñecida de Gaetano Carlo Chelli. Nela, o escritor pon o foco nunha familia, os Ferramonti, e expón as artimañas dos seus membros máis novos para conseguir a herdanza do patriarca. De estética verista, retrata con precisión os esforzos de pequenos empresarios e burócratas por se enriquecer e lograr o ascenso social. De feito, convén salientar que a obra apareceu ao tempo que saltaba á esfera pública o soado escándalo da Banca Romana, isto é, o primeiro gran caso de corrupción político-financeira en Italia. A tradución dende o italiano correu a cargo de Isabel Soto.

Boas lecturas e bo verán.

Novidades de abril: novelas de Jane Austen e Alfred de Musset

/en

Hai xa un par de semanas que enviamos ao prelo as novidades do segundo trimestre para a colección principal. Xa que logo, está previsto que os libros cheguen este venres día 5 a Compostela, dende onde traballamos, de tal maneira que entre luns e martes da semana próxima contamos con enviarlles dúas novas novelas ás persoas subscritoras para logo distribuílas entre as librarías. Nesta ocasión, incorporamos ao catálogo unha peza breve do século XIX de ambientación parisiense dun reputado autor francés, así como outra da literatura británica que é un referente do xénero epistolar. Antes de pasar a dar dúas pinceladas de cada unha delas, gustaríanos salientar que con estes libros a colección principal chega xa aos 100 títulos.

Dunha banda, publicamos Margot, de Alfred de Musset, representante da figura do creador atormentado pola angustia e a dor. A novela, traducida do francés por Xavier Senín, incide na inocencia do primeiro amor e a pureza dos sentimentos da mocidade, sempre co pano de fondo das diferenzas sociais. Ten apenas 80 páxinas, e orixinalmente aparecera por fascículos na Revue des Deux Mondes, en 1838, para máis tarde publicarse en volume.

Doutra banda, unha obra da sempre irónica e brillante Jane Austen: a súa novela de xuventude Lady Susan, que traduciu do inglés Alejandro Tobar. Nela, ao longo das máis de corenta cartas cruzadas, a autora subverte os códigos da novela romántica, cunha protagonista manipuladora e capaz de suxugar a quen se lle poña por diante para acadar un status vantaxoso. Malia que Austen a escribiu de moi noviña, a peza non se publicaría até 1871, é dicir, medio século longo despois de ela morrer. Por estilo e contido, consideramos que anticipa os trazos que a farían famosa no Reino Unido e en todo o mundo, e cremos que fará as delicias dos e das amantes da literatura epistolar.

Balance do ano editorial 2023

/en

Como facemos cada Nadal, velaquí o que deu de si un ano de traballo en Hugin e Munin, un percorrido que principiamos retrocedendo a decembro de 2022 para recordar a publicación de Os tardeiros, unha novela acerca das complicacións da idade adulta (decote indisociables da nenez) da británica Anita Brookner; e da conmovedora nouvelle O neno perdido, do estadounidense Thomas Wolfe. Mentres que a tradución da primeira correu a cargo de Alejandro Tobar, da segunda ocupouse Ignacio Chao, quen se converteu no trixésimo cuarto tradutor en asinar unha obra do noso catálogo. Cabe lembrar que nos meses posteriores á publicación destas obras fornecemos información complementaria sobre elas en múltiples entradas do blog. Sirvan de exemplo as intituladas «Os tardeiros. Longa nota do tradutor» e «Vencellos co universo de Thomas Wolfe».

Os 8 títulos de 2023

O 1 de abril presentamos unha obra traducida do sueco, a sétima xa (todas grazas ao traballo de Marta Dahlgren). Tratouse de Cartos, de Victoria Benedictsson, unha novela adscrita á corrente feminista sueca da segunda metade do século XIX. A autora destacou pola súa ruptura co romanticismo, por abrazar o realismo naturalista e por concibir a literatura como espazo para o debate. Neste sentido, é interesante que a protagonista de Cartos, Selma Berg, chegue a describir nun momento dado un cuarto de seu –a posibilidade dun mundo propio e propicio para a evolución persoal–, e que isto aconteza medio século antes de que o fixese Virginia Woolf na súa afamada obra.

Tamén na entrega de abril chegou a tradución, a cargo de Alfonso Blanco, de O crime de Psichiko, un enxeñoso relato paródico que, amais de ofrecer un crecente suspense, recrea a atmosfera da capital grega a comezos do século XX, dando conta dos diferentes estratos sociais. O seu autor é Pavlos Nirvanas, un escritor natural de Mariupol, cidade dende a que se trasladaría ao Pireo con apenas sete anos de idade.

Mediado o ano, presentamos As irmás Bunner, da célebre autora estadounidense Edith Wharton, unha narración ambientada na Nova York de finais do século XIX. Ann Eliza e Evelina Bunner rexentan un humilde comercio que apenas lles dá para ir tirando, até que o seu mundo cambalea coa irrupción da figura dun reloxeiro de orixe berlinesa, o señor Herman Ramy.

A canda a obra de Wharton, editamos As gratitudes, de Delphine de Vigan, un dos pratos fortes do ano, cunha tradución de Xavier Senín que recibiu eloxios na prensa galega e entre algunhas amizades e persoas coñecidas, cremos nós que con razón. A novela transita polo mundo da vellez, a dependencia e a empatía, e nela a palabra eríxese en elemento crucial. Por resumilo moito, a autora conta a conmovedora historia dunha anciá, Michka, que sofre a paulatina perda da facultade de se comunicar.

A comezos de outubro presentamos outro par de obras: por unha banda, Luceiro da mañá, da lombarda Ada Negri (traducida dende o italiano por Isabel Soto), unha fermosa novela de apenas 120 páxinas publicada orixinalmente en 1921 e que contou co aplauso de crítica e público, talvez pola súa aposta formal, cunha estrutura fragmentaria e lírica, e pola fidelidade ao xénero autobiográfico característico da autora.

Tamén de outubro foi outro gran proxecto que levaba varios anos fraguando: a incorporación ao catálogo de Trompeta, da escritora escocesa Jackie Kay, na tradución dende o inglés de María Reimóndez (que nos axudou a custear Publishing Scotland, institución que asumiu arredor do 30 % dos honorarios da tradutora e coa que o trato foi excelente). Trátase dunha novela intelixente, distinta e inspirada en parte na vida do músico estadounidense Billy Tipton. Máis alá de achegar novos e interesantes temas e puntos de vista, engaiola a súa exuberante prosa, razón pola que se cadra acadou o prestixioso Premio de Narrativa auspiciado por The Guardian a finais da década de 1990.

Chegados a decembro, optamos por cerrar o ano con outras dúas novelas nunca antes traducidas a ningunha lingua peninsular, é dicir, demostramos con outro par de traballos que en galego é posible, e desexable, xogar nas grandes ligas, estar na «avanzada da tradución literaria», sen o pago de peaxes en forma de linguas ponte e sen ter que ir a remolque das descubertas alleas. Con esta intención, trouxemos a novela El, de Louise Colet, que mestura unha trama romántica co desexo de arranxar contas persoais (as máis soadas, con Gustave Flaubert, amante da autora durante case unha década). O texto constitúe, a nivel literario, unha mostra anticipada e bastante extensa da literatura do eu e a posta en práctica do criterio da sinceridade na arte defendido pola autora. A súa tradución dende o francés correu a cargo de Isabel Soto.

E importamos tamén A traizón, unha novela tan estupenda como desacougante de Amalie Skram, a cal xira arredor dunha guerra conxugal entre o experimentado capitán Adolph Riber e Aurora Ingstad, unha moza de dezasete anos. Con momentos de gran virulencia dialéctica, diálogos enxeñosos e un hábil emprego da corrente de conciencia, ofrecémoslles aos lectores e lectoras galegos un dos grandes clásicos do rupturismo moderno escandinavo, grazas á tradución en tándem realizada por Marta Dahlgren e Alejandro Tobar. Respecto á lingua de partida da obra, recomendamos ler con vagar a entrada «A cuestión lingüística na novela A traizón». Apuntamos, para concluír, que tanto a novela de Colet coma a de Skram, malia existir xa, non as distribuiremos até o día 4 de xaneiro, por razóns de loxística e transporte.

 

Outros feitos relevantes

Volvemos así mesmo participar na Semana do Libro de Compostela, que contou cunha boa organización e onde nos foi ben. Agradecemos ademais que o Concello recuperase a Praza da Quintana como lugar de encontro, todo un acerto, como tamén a programación (entre as escritoras convidadas, tivemos a honra de contar coa presenza de Karmele Jaio, autora de A casa do pai).

Agradecemos con idéntica énfase que un número importante de clubs de lectura renovase a súa aposta por títulos –recentes e non tanto– de Hugin e Munin: A nosa Negra, Cartos, O verán sen homes, Os tardeiros, As gratitudes, O lector… Grazas a quen coordinan e seleccionan os nosos libros para llelos ofrecer a lectoras e lectores de case todas as idades. A quen aínda non se animaron a propoñer a súa lectura, convidámolos a repasar o noso catálogo: dende As normas normas ou Thérèse Raquin até Cando levanten as brétemas ou A virtude de Checchina, son abondas as novelas que, na nosa opinión, poden funcionar ben como ‘lectura compartida’.

Canto ao IV Premio Realia de Tradución Literaria, foi boa mágoa que quedase deserto. Así a todo, mantemos o noso compromiso de sacar adiante a V edición en 2025, dado o carácter bianual do galardón. Tanto a acta do xurado como a entrada «A cuarta experiencia do Premio Realia» están dispoñibles no blog.

Noutra orde de cousas e dun modo xeral, resolvemos outra volta non presentarnos á máis recente e igual de nefasta convocatoria de Axudas á Tradución que a Consellaría de Cultura tramita da peor maneira imaxinable. Para quen desexe ir ao detalle, remitimos á «Análise da orde de axudas públicas á tradución de 2022», que en esencia serve tamén para a orde de 2023. Pola nosa banda, non temos xa ningunha esperanza de que a cousa mude de maneira substancial co Partido Popular aos mandos, polo que só lle vemos solución cun cambio de Goberno. Oxalá se produza. Por nós non ha quedar.

 

Os libros que virán

Como é costume, a seguir non ofreceremos senón meras pinceladas do que está por chegar, sen citar títulos nin nomes concretos: encargamos unha obra alemá publicada orixinalmente na década de 1970; un clásico italiano ambientado na Roma do XIX; unha alfaia rusa detrás da cal levamos máis dunha década e que por fin parece que verá a luz; un par de boas novelas estadounidenses; e se logramos chegar a un pacto para a compra de dereitos (non está doado), faremos un esforzo a maiores para traer unha obra contemporánea francesa de marca maior…

 

Os dous recordatorios de cada ano

A nosa independencia respecto dos cartos públicos é total. Proba disto é que o 90 % das obras presentes no noso catálogo están sufragadas integramente por nós, sen axudas nin inxerencias, nin directas nin indirectas nin encubertas. E non porque non teñamos dereito a máis subvencións ou non as queiramos e creamos merecelas, senón porque, no trato coa Administración galega do Partido Popular (ao que desexamos ver fóra do Goberno da Xunta como resposta a unha xerencia pésima en materia cultural), é moi difícil saír con dignidade cando se entra na arrevesada e perversa roda das axudas públicas que a Consellaría de Cultura reparte (chamarlle xestionar non se pode) con man caciquil.

En segundo lugar, o recordatorio derivado: se podemos falar de independencia económica respecto da Administración, é grazas, sobre todo, ao apoio das persoas subscritoras. Tan certo é que temos unhas vendas modestas nas canles comerciais convencionais (aínda que estables e cun crecemento lento pero continuado) coma que sen o apoio financeiro do centenar de socios e socias non habería un catálogo nin remotamente parecido ao actual.

De aí este dato orientado aos potenciais subscritores: a modalidade de subscrición estándar mantense sen cambios, pese ao desbocado aumento do custo da vida, dende 2011, e implica a entrega a domicilio de 8 novos títulos cada ano a razón de 116 euros.

Quen poida e aínda non o fixese, que por favor considere a posibilidade de subscribirse, ou a posibilidade de regalar unha subscrición.

Moitas grazas, boas lecturas e próspero 2024

A cuestión lingüística na novela A traizón

/en

En 2021, Det Danske Sprog- og Litteraturselskab, institución financiada polo Ministerio de Cultura de Dinamarca que se encarga de documentar a literatura en lingua dinamarquesa e velar por ela, incorporou ao seu fondo de clásicos unha edición moderna da novela A traizón. O tal fondo non é senón unha colección específica conformada por máis dun cento de títulos, dende obras fundacionais do século XVII até pezas contemporáneas das últimas décadas. Se incorporaron esta novela ao seu rico fondo de literatura nacional, é porque entenden que non hai dúbidas de que a obra, publicada en Copenhague en 1892, se escribiu (ou acaso publicou) en dinamarqués; tamén, se callar, porque a escritora, que na segunda metade da súa vida se mostrou desencantada coa súa patria (Noruega), chegou a pedir que no epitafio a vindicasen como «cidadá, súbdita e autora dinamarquesa». O curioso é que boa parte desta explicación tamén podería argumentarse á inversa, unha vez que Det norske språk- og litteraturselskap, en funcionamento dende 1953, tamén conta cunha entrada de seu para A traizón.

Sexa como for, soster que esta obra se adscribe á literatura norueguesa tampouco non sería incorrecto, posto que en vida de Amalie Skram (Bergen, 1846-Copenhague, 1905) a multiplicidade de dialectos noruegueses non se englobaban baixo o paraugas protector dunha normativa formal, dando lugar a que, na escrita, primase o emprego dunha koiné dano-norueguesa; esta, nas altas esferas e a nivel literario, tornaba nos máis dos casos nun dinamarqués estándar, chapicado con xiros e léxico local. Cómpre ter en conta que o riksmål, a variante norueguesa do dinamarqués de tendencia conservadora, fraguaría –e só dun modo embrionario– en 1897, e non contaría cunha primeira ortografía oficial até unha década máis tarde, en 1907. Neste sentido, houbo que agardar até 1929 para que ese primeiro estándar nacional experimentase unha reformulación máis profunda e, en consecuencia, acabase adoptando a denominación bokmål (noruegués de libro ou lingua dos libros), que é, con moito, a grafía maioritaria na actualidade fronte á outra posible e igualmente oficial, nynorsk (novo noruegués). Por certo, no Storting, o órgano lexislativo nacional con sede en Oslo, o bokmål impúxose por un único voto fronte á designación alternativa: dano-noruegués. Baste recordar que durante o longo período previo, que abrangue de 1537 (coa fixación do dinamarqués elaborado durante a Reforma, con numerosos trazos do dialecto da capital, Copenhague) a 1814 (coa separación de ambos os reinos), os escritores ao norte e ao sur do estreito de Skagerrak formaban parte dun mesmo sistema literario, na actualidade estudado como literatura común dano-norueguesa.

A Biblioteca Nacional de Noruega ofrece a día de hoxe o texto completo dixitalizado da edición orixinal de 1892, impulsada por Græbes bogtrykkeri e distribuída por J. H. Schubother Boghandel, e en paralelo achega amplos fragmentos trasladados á actual norma. É revelador que en ningún momento estes se cualifiquen como traducións, senón, literalmente, como «modernizacións lingüísticas». De feito, a tradución ao inglés da obra que encargou o Departamento de Estudos Escandinavos da Universidade de Londres asegura estar feita na combinación noruegués-inglés e non dinamarqués-inglés. É máis, é posible que parta da edición «modernizada» e non da orixinal, habida conta de que no epílogo se achega unha explicación tradutolóxica relacionada co termo salong (en dinamarqués carecería dese g final), que designa unha das estancias (o salón, pero máis co sentido de ástrago ou vestíbulo) nas que se dividía o camarote dun capitán de barco nos mercantes da época.

Sempre coas debidas cautelas, a nosa tradución segue de maneira fiel a edición orixinal de 1892. Sendo así, no catálogo da páxina web, onde é posible filtrar as obras segundo a lingua de orixe, o acceso á ficha de A traizón realízase a través do dinamarqués.

Verán de 2023: novelas de Edith Wharton e Delphine de Vigan

/en

Acaban de chegar da imprenta as novidades para esta verán: As irmás Bunner, de Edith Wharton, e mais As gratitudes, de Delphine de Vigan. A semana que vén, derradeira deste mes de xuño, sairán para os domicilios das persoas subscritoras e empezarán así mesmo o seu percorrido polas librarías.

No caso de As gratitudes, publicada orixinalmente en francés en 2019 e dispoñible agora en galego na tradución feita por Xavier Senín, De Vigan ofrécenos a historia dunha anciá, Michka, cuxos problemas de saúde fan que ingrese nunha residencia. A afasia que padece a protagonista ocasiónalle frecuentes lapsus e deriva na paulatina perda da facultade de se comunicar. Trátase dun emotivo e conmovedor relato que nos fai reflexionar sobre a vellez, a dependencia ou a empatía, e no que a palabra se erixe como un elemento crucial.

A outra entrega do trimestre é As irmás Bunner, en tradución do inglés de Alejandro Tobar, unha singular e non demasiado coñecida obra de Edith Wharton, autora de referencia na literatura dos Estados Unidos de América. Sumamos pois esta estupenda novela aos demais títulos dispoñibles en galego desta escritora: Ethan Frome (1911; Irmás Cartoné, 2015) e A idade da inocencia (1920; Sotelo Blanco, 2009). Respecto a este “melancólico” relato (escrito en 1892 pero publicado en 1912), convén salientar dous aspectos: por unha banda, o amor fraternal, en canto eixe a partir do cal se desenvolve unha trama interesante e ben levada, e, pola outra, o descomunal talento da autora para a ambientación, plasmada na sucesión de escenas formidables en distintos puntos da cidade de Nova York: Central Park, o río Hudson, os grandes almacéns dalgúns distritos históricos da illa de Manhattan…

Boas lecturas e bo verán.

Dúas grandes novelas de Grazia Deledda

/en

Da presentación en Riolagares

O pasado xoves 1 de xuño de 2023, Xavier Queipo e Cé Tomé, os xestores do espazo Riolagares, local de recente creación localizado na rúa viguesa da Falperra, tiveron a xentileza de organizar en tempo récord un acto conxunto de presentación das novelas de Grazia Deledda Canas ao vento (Irmás Cartoné, 2023) e Elias Portolu (Hugin e Munin, 2012). Con bo criterio, e como comentou na súa breve introdución ao evento o propio Queipo, o protagonismo recaeu case por enteiro nas tradutoras das obras, María Alonso Seisdedos e Isabel Soto, en canto que lectoras privilexiadas dos textos que, por oficio, son.

Amais dos organizadores e das tradutoras, participou, cunha breve intervención inicial, Alejandro Tobar, en calidade de editor de Hugin e Munin, quen recordou que Elias Portolu (publicada en galego a finais de 2012) xa se presentara unha década antes na libraría Librouro, tamén localizada en Vigo. Así mesmo, comentou que Grazia Deledda se converteu na segunda muller en recibir o Nobel de Literatura (1926), tras a concesión á sueca Selma Lägerlof (1909), autora da que polo momento non hai nada dispoñible en galego; non obstante, Aira Editorial prevé sacar en cuestión de meses unha obra dela. Deledda é, por outra banda, a única muller entre os cinco galardoados cun Nobel que forman parte do catálogo da editorial. Os outros serían o inglés John Galsworthy (1932) e os franceses François Mauriac (1952), Albert Camus (1957) e Jean-Paul Sartre (1964); este último cómpre amentalo con reservas, pois renunciou. Nese sentido, cabe recordar que antes ca el xa renunciara o ruso Boris Pasternak (1958), só que no seu caso por presións das autoridades soviéticas. A propósito de Pasternak, parece que a editorial Galaxia prevé publicar en próximas datas O doutor Zhivago.

Por outra banda, Tobar comentou que Elias Portolu tivera, malia ser un bo libro, un rendemento comercial por baixo da media. Cualificouno, no relativo ao formato, como un libro de transición para a editorial; por exemplo, en vista dalgunhas mudanzas sutís na caixa de texto ou no alargo das lapelas, que pasaron dos 5 aos 7 cm (os 9 cm definitivos, para aproveitar ao máximo a información paratextual e porque con menos ancho o tipo de cartolina empregada acababa por abrirse, chegarían apenas uns meses despois). Tamén definiu a obra como de transición en canto á forma interna de traballar. Mencionou que á altura de 2012 aínda non estaba debidamente resolto o libro de estilo ou que, a diferenza dos últimos 7 ou 8 anos, aínda non se efectuaban de forma sistemática as múltiples correccións de rigor sobre texto inicial e en maqueta. Tamén, finalmente, definiuna como unha obra de transición a nivel de deseño, por un exceso de austeridade, non demasiado representativa do groso da produción posterior. Ao cabo, antes de lles dar a palabra ás tradutoras, destacou que María Alonso Seisdedos é a profesional que máis libros traduciu dun premio Nobel, con 7 obras de 3 autores distintos: Deledda, Pahmuk (neste caso, 4 novelas traducidas en tándem con Bartug Aykan) e Fo. Mentres que Isabel Soto leva 3, unha por autor: Deledda, Camus e Cela, neste último caso pola versión galega de A rosa (2002, conxuntamente con Xandra Cabaleiro).

Posteriormente, foi Isabel Soto quen tomou a palabra para analizar aspectos da vida da autora en diálogo con Elias Portolu; boa parte do que relatou Soto, María Alonso habíao referendar despois, en vista de que ambas as novelas, pese a presentar tramas moi diferentes, comparten elementos distintivos, intereses temáticos e estilo narrativo.

Por iso, a seguir poñemos a disposición do lectorado unha reformulación das notas de Soto, centradas na súa tradución de Elias Portolu pero en gran medida válidas tamén para Canas ao vento, pequena alfaia que acaba de publicar Irmás Cartoné e que, en palabras de Alonso Seisdedos, está «deliciosamente escrita».

Sobre Grazia Deledda

Poida que para unha gran maioría do público lector Grazia Deledda sexa unha escritora descoñecida, malia contarse entre as 17 mulleres (contra un centenar de homes) que recibiron o Premio Nobel de Literatura, na edición de 1926.

A literatura de Deledda supón un magnífico exemplo de como dende o local, o pequeno, do que se coñece ben para retratalo, se chega ao universal, sempre e cando haxa a profundidade e a calidade suficientes.

Dende os comezos, Hugin e Munin optou por rescatar periodicamente grandes obras de vello. Neste caso, non hai dúbida de que Elias Portolu foi unha aposta, no intento de poñerlle un novo traxe editorial a unha obra publicada en 1900 por entregas e en 1903 en volume independente, un clásico da cultura sarda, malia que escrito en italiano. Por iso, cabe reiterar que é unha alegría que agora a editorial Irmás Cartoné e a tradutora María Alonso Seisdedos acheguen outro texto de Deledda, Canas ao vento, ao corpus da literatura universal dispoñible en galego.

Da biografía da autora, hai dous datos de especial interese:

1 – O lugar de nacemento, Nuoro, unha cidade situada na parte máis montañosa da illa de Sardeña, baixo o monte Ortobene, precisamente o escenario de Elias Portolu. O retrato que ofrece é fiel: esa familia de pastores, con arraigadas tradicións; a paisaxe que Deledda describe e que se converte nunha personaxe máis das obras ou que traduce o estado de ánimo dos protagonistas. Deledda medra sen contactos nin modelos literarios, o que a obrigou a configurar uns propios, recorrendo a figuras reais para definir a psicoloxía e sentimentos dos personaxes e creando a literatura exclusivamente sarda que soñaba.

2 – A data de nacemento da autora, 1871, pois implica un contexto no que a muller non pasaba dos estudos primarios. Grazia Deledda, coma outras rapazas daquela, só asistiu á escola até os 10 anos. Falamos polo tanto dunha muller autodidacta, con escasa instrución e que leu todo o que lle caía nas mans, en especial os libros dos membros masculinos da súa familia, dun xeito desordenado e asistemático. Recibiu así diversas influencias que despois iría abandonando, a medida que descubría novos camiños. Á condición de muller incomprendida polo seu gusto pola literatura no ambiente cerrado e asfixiante dunha illa, habería que engadir entón esa falta de formación intelectual, trazos que conducen á marxinación que así mesmo sufriron moitas das súas coetáneas e que, no caso galego, pola condición de muller singular, evoca a figura de Rosalía de Castro (1837-1885), máis vella ca ela pero con certas similitudes.

Contamos cos pensamentos e sensacións de Deledda grazas á súa autobiografía novelada, Cosima, primeiro publicada por entregas e despois, postumamente, en libro, en 1937. Trátase dunhas memorias nas que relata os primeiros anos de vida, a súa temperá relación coa literatura e os seus primeiros pasos como escritora.

A cuestión da lingua

Para comprender a autora e a súa obra, cómpre ter en conta que a súa adolescencia e mocidade transcorren durante os primeiros anos da Unificación de Italia, tras a proclamación en Torino do reino de Italia en marzo de 1861. Para Sardeña é unha época de grandes cambios sociais e estruturais. Até daquela, a sociedade sarda permanecera secularmente illada, posuía un marcado carácter endogámico e vivía nun ritmo atemporal e inmobilista, rexida por un código ancestral non escrito.

Coa Unificación de Italia desenvólvese unha literatura rexionalista que acolle preocupacións polos problemas dese proceso político, máis complexos nas rexións do sur e nas illas, nas que se experimentaba o temor a sufrir unha aculturación que deviñese na desaparición das raíces e tradicións propias, expresadas de formas ben distintas e dialectos moi diferentes. Grazia Deledda intégrase nesa literatura rexionalista e ten que escoller o italiano como lingua vehicular, que non é a que falan habitualmente os seus personaxes. O sardo, con todo, salpica os seus textos, que presentan proverbios, cancións ou termos propios da cultura inmaterial da illa que carecen de referente en italiano.

No caso de Elias Portolu -e en maior medida en Canas ao vento- aparecen determinados termos en sardo que a autora anota xa na edición orixinal: tanca, cumbisia, filindeu, corcajos, malunes… Así mesmo, tamén reflicte tradicións como a romaría a San Francisco para cumprir a promesa que fai Elias; cerimonias como a da pedida de man (su fueddu), á que os sardos conceden case tanta importancia como á da voda, pois a palabra empeñada xa non se pode quebrantar; o costume de tosquiar as ovellas e a festa que a acompaña; o Entroido…

A adopción da lingua italiana é unha peaxe que Deledda pagou conscientemente a cambio de dar a coñecer fóra da illa unha literatura exclusivamente rexional, que, entendía, de ser escrita en sardo quedaría circunscrita aos límites da illa. Un doloroso paradoxo. Tamén quixo que o resto dos italianos comprendesen a súa realidade. Estamos pois diante dunha lingua aprendida, imposta. Nos escasos anos de escola, Deledda tivo que empezar por aprender italiano, para ela unha lingua estranxeira, pois coma tantos outros italianos, desenvolvía a súa vida cotiá na fala considerada dialectal.

Sobre Elias Portolu

No ano 1903 publica en libro Elias Portolu, previamente dado a coñecer por entregas en Nuova Antologia (entre agosto e outubro de 1900), que a consagra como escritora e inicia unha serie de novelas e pezas teatrais. Algunhas mesmo serán levadas ao cinema, como Cenere (1904), en 1916.

A obra de Deledda adoita acoller poderosas experiencias relacionadas co amor, a dor e a morte, sempre dominadas polo sentido do pecado, a culpa e a conciencia dunha especie de fado inevitable.

Son novelas psicolóxicas con personaxes que se debaten entre a paixón e o remorso e que evolucionan nunha localización que acolle os costumes e a vida cotiá da illa.

En Elias Portolu atoparemos unha narración de estilo clásico que evoca a Sardeña decadente de principios do século XX; un mundo poético, pero primitivo e cerrado. A sociedade que describe é arcaica e inmobilista, e os seus personaxes aparecen dominados por estraños conceptos intransixentes e supersticiosos da existencia humana, dunha moralidade católica e sumamente convencional.

Propón temas recorrentes: o conflito entre desexo e deber, o sentido do pecado e da culpa, a necesidade de expiación, a descrición lírica da paisaxe, unida en moitos casos aos estados de ánimo dos personaxes, nunha liña romántica, da que tamén beben tópicos como a paixón amorosa por unha muller inaccesible por condicionamentos familiares ou o conflito entre o mundo relixioso e as relacións afectivas e sexuais humanas.

Outro punto significativo da novela é o perfil psicolóxico dos personaxes, a súa compoñente atávica e antropolóxica. Aparecen dominados polas paixóns.

Os personaxes masculinos de Grazia Deledda posúen escasa entidade: son mozos débiles e sen carácter, proclives ás tentacións, como Elias, que se debate entre eternas dúbidas e non é quen de apostar polos seus sentimentos e enfrontarse á familia. Pero está tratado con gran profundidade psicolóxica. Unha lectura alén disto lévanos á incapacidade do protagonista de se enfrontar aos condicionamentos da sociedade e ás consecuencias da falta de liberdade pola imposición relixiosa.

As personaxes femininas están construídas dende un sentido tráxico da existencia. Viven na mesma sociedade da autora, condenadas de antemán a levar unha vida da que non son suxeitos axentes, privadas da posibilidade de actuar conforme á súa vontade ou empuxadas ao único camiño do que dispoñen: o da desgraza e o infortunio. Son mulleres que non poden ou non saben loitar contra o seu destino, esmagadas polo peso dunha falta ou dun sentimento que o grupo non está disposto a aceptar. Mulleres que se dobregan e se conforman aceptando un destino adverso.

Maddalena representa na novela o papel da muller tentación, mentres que o modelo da muller nai o encarna a nai de Elias, unha muller de gran solidez moral, inculta, xorda, que traballa sen descanso.

Atoparemos en Elias Portolu, como tamén en Canas ao vento, unha escritora que pinta paisaxes con palabras, que lles outorga sons e recendos, o cal crea sensacións na lectura. As descricións da natureza aumentan o interese da obra.

As tensións

É de igual modo unha novela de tensións. Tensión entre a relixiosidade cristiá e a permanencia de ritos pagáns, como «as palabras verdes» ás que recorre a nai de Elias para tentar curar das enfermidades; ou tensión permanente entre o sentimento de culpa de Elias por namorarse da súa cuñada Maddalena e o gozo pleno do amor e do sexo. Hai unha excelente análise do proceso de culpa tipicamente cristián.

Tamén hai tensión nas opinións contrapostas dos dous conselleiros e confidentes de Elias: dunha banda, o padre Porcheddu, sacerdote alegre pero firmemente defensor da moral cristiá, que o induce a facerse crego; por outra, o tío Martinu Monne, vello pastor de pasado misterioso, defensor da vida e as paixóns, que lle di que siga a súa relación, aceptándoa como algo inevitable contra o que nada pode facer. Son dúas solucións opostas ao dilema: a propia do paganismo, pragmática e sabia, e a cristiá.

Ademais de ser Elias Portolu unha obra escrita con minuciosidade, romanticismo e un certo aire rexionalista verdadeiramente cativador, Grazia Deledda imprímelles aos seus personaxes protagonistas, Elias e Maddalena, unha complexidade psicolóxica notable; os conceptos de culpa, modestia e represión física e psíquica, tan propios da relixión católica, a da autora, entrelázanse seguido para, ao cabo, tecer un drama colectivo.

As elipses

A novela encerra unha lectura sexual oculta que seguro non mencionan aquelas ordes conventuais que a listan como de lectura obrigatoria. A autora soluciona estas escenas co recurso da elipse, como vemos ao final do capítulo VI, cando Elias entra no cuarto de Maddalena. As liñas finais din así:

«El entrou e pechou a porta. E ela, que ben podería gritar e salvarse, calou e non se moveu» (p. 116).

Ou tamén no capítulo VII, onde simplemente se di:

«E de novo caeron na tentación» (p. 129).

 

Invitación á lectura

En definitiva, tanto Elias Portolu coma Canas ao vento son obras polas que non pasou o tempo; ou, dito doutro modo, o paso do tempo forneceulles novas ópticas dende as que gozar da lectura. Son oportunidades de primeira para se internar na cultura de Sardeña, nas súas paisaxes, tipos humanos e tradicións, da man dunhas tramas ben estruturadas e levadas con acerto, de xeito que a lectura non perda interese nunca.

Canas ao vento e Elias Portolu, dúas estupendas obras do seu tempo e momento histórico.

© Copyright – Editorial Hugin e Munin | Aviso Legal – Política de Privacidade – Envíos, devolucións e desistencia